შრომითი კონტრაქტები საფრანგეთში — სამართლებრივი საფუძვლები და პრაქტიკული რეალობა

საფრანგეთის შრომითი ბაზარი ერთ-ერთი ყველაზე რეგულირებულია ევროპაში. თითოეული შრომითი ურთიერთობა განისაზღვრება Code du Travail–ის (შრომის კოდექსი) მკაცრი ნორმებით. კონტრაქტის ფორმა განსაზღვრავს არა მხოლოდ თანამშრომლისა და დამსაქმებლის ვალდებულებებს, არამედ სოციალურ დაცვას, სამოქალაქო სტატუსზე გავლენას და, უცხოელებისთვის, ლეგალიზაციის შესაძლებლობებსაც.

ქვემოთ განხილულია საფრანგეთში მოქმედი ყველაზე გავრცელებული ფორმები: CDI, CDD, ინტერი (intérim), CESU და auto-entrepreneur.

CDI — Contrat à Durée Indéterminée (უვადო კონტრაქტი)

CDI წარმოადგენს ფრანგული შრომითი სისტემის „ოქროს სტანდარტს“.

• სტაბილურობა: თანამშრომელი დაცულია გაუთავებელი გაგრძელების პერსპექტივით.

• სოციალური გარანტიები: ჯანდაცვა, პენსია, უმუშევრობის კომპენსაცია.

• გაუქმება: დასაშვებია მხოლოდ კანონით განსაზღვრული საფუძვლებით — თანამშრომლის წასვლა (démission), სამსახურიდან გათავისუფლება (licenciement) ან ორმხრივი შეთანხმება (rupture conventionnelle).

CDI ყველაზე მეტად ფასობს როგორც დასაქმებულისთვის, ისე პრეფექტურებისთვის, როდესაც საქმე ეხება ლეგალიზაციას.

CDD — Contrat à Durée Déterminée (ვადიანი კონტრაქტი)

CDD გამოიყენება მაშინ, როდესაც სამუშაოს ხასიათი დროებითია.

• მიზნები: სეზონური სამუშაო, კონკრეტული პროექტი, ან დროებით არამუშევარი თანამშრომლის ჩანაცვლება.

• ხანგრძლივობა: მაქსიმუმ 18 თვე (განსაზღვრულ პირობებში — 24 ან 36).

• დასასრული: თანამშრომელი იღებს „prime de précarité“–ს (დაახლოებით ხელფასის 10%) როგორც კომპენსაციას არასტაბილურობისთვის.

მიუხედავად დროებითობისა, CDD–ის „ხელფასის ფურცელი“ (fiches de paie) იურიდიულად სრულფასოვანია და შეიძლება გამოყენებულ იქნას ლეგალიზაციისას.

Travail intérimaire — დროებითი სააგენტოს კონტრაქტი

ინტერიმი გულისხმობს, რომ თანამშრომელი დარეგისტრირებულია დროებით დასაქმების სააგენტოში (Entreprise de Travail Temporaire), რომელიც შემდეგ მას აგზავნის სხვადასხვა კომპანიაში მოკლევადიანი მისიებისთვის.

• დარგები: მშენებლობა, ლოჯისტიკა, დასუფთავება, მრეწველობა.

• უპირატესობა: მოქნილობა და შედარებით მაღალი ხელფასი.

• ნაკლი: სტაბილურობის ნაკლებობა და მომავლის გაურკვევლობა.

მიუხედავად დროებითობისა, ინტერი კონტრაქტიც იურიდიულად ლეგალურია და სრულფასოვან სოციალურ დაცვას უზრუნველყოფს.

CESU — Chèque Emploi Service Universel

CESU გამოიყენება კერძო პირების მიერ ოჯახის საჭიროებისთვის:

• სახლის დასუფთავება,

• ბავშვების მოვლა,

• მოხუცთა დახმარება,

• კერძო გაკვეთილები.

უპირატესობა: ფორმალურობების გამარტივება; URSSAF ავტომატურად ითვლის გადასახადებს და სოციალური შენატანებს.

⚠️ მნიშვნელოვანი შეზღუდვა: CESU–ს კონტრაქტებს პრეფექტურები ყოველთვის არ აღიარებენ ლეგალიზაციის კრიტერიუმად, რადგან ის ხშირად მიიჩნევა არასაკმარის „დეფიციტურ პროფესიად“.

Auto-entrepreneur — მიკრო-სტატუსი

Auto-entrepreneur (ან „micro-entrepreneur“) არის თვითდასაქმების სისტემა, რომელიც პოპულარულია მიგრანტებს შორის.

• რეგისტრაცია: სწრაფად ხდება ონლაინ URSSAF–ში.

• გადასახადები: გამარტივებული, ფიქსირებული პროცენტული განაკვეთი ბრუნვიდან.

• სფეროები: მშენებლობა, ტრანსპორტი (Uber, VTC), თარჯიმნობა, საკონსულტაციო მომსახურება.

⚠️ ნაკლოვანებები:

• შეზღუდული სოციალური დაცვა;

• უმუშევრობის დახმარება (ARE) შეზღუდვა;

• ლეგალიზაციისთვის ნაკლებად სანდო ფორმაა, რადგან საჭიროებს ბრუნვის მკაფიო მტკიცებულებებს.

საფრანგეთში შრომითი კონტრაქტის ტიპი არ არის მხოლოდ ადმინისტრაციული ფორმულა — ის განსაზღვრავს ადამიანის სამართლებრივ სტატუსს, სოციალურ დაცვას და ინტეგრაციის შანსებს.

• CDI — სტაბილურობის გარანტი;

• CDD — დროებითი, მაგრამ იურიდიულად ძლიერი საფუძველი;

• Intérim — მოქნილი, თუმცა ნაკლებად პროგნოზირებადი;

• CESU — საოჯახო საჭიროებების პრაქტიკული ფორმა, მაგრამ ლეგალიზაციისთვის არასაკმარისი;

• Auto-entrepreneur — დამოუკიდებლობის გზა, თუმცა ნაკლები სოციალური უსაფრთხოებით.

👉 მიგრანტებისთვის, რომლებიც გეგმავენ ლეგალიზაციას, უმნიშვნელოვანესია „ხელფასის ფურცელის“ არსებობა CDI, CDD ან ინტერიმ კონტრაქტებიდან. სწორედ ისინი წარმოადგენენ ყველაზე სანდო მტკიცებულებას საფრანგეთში პროფესიული ინტეგრაციის შესახებ.