ზამთრის მორატორიუმი საფრანგეთში 2025–2026: მოიჯარის უფლებების დაცვის მექანიზმი ამოქმედდა

საფრანგეთში ამოქმედდა სოციალური დაცვის ერთ-ერთი ყველაზე მნიშვნელოვანი მექანიზმი — „ზამთრის მორატორიუმი“ (Trêve hivernale), რომელიც მოიჯარის იძულებითი გამოსახლების ყველა სამართლებრივ პროცედურას დროებით აჩერებს.

მორატორიუმი ძალაში შევა 2025 წლის 1 ნოემბერს და გაგრძელდება 2026 წლის 31 მარტამდე. აღნიშნულ პერიოდში მესაკუთრეს არ აქვს უფლება მოიჯარე იძულებით გაასახლოს, თუნდაც სასამართლოს გადაწყვეტილება უკვე გამოტანილი იყოს.

რას გულისხმობს „Trêve hivernale“

„ზამთრის მორატორიუმი“ წარმოადგენს სახელმწიფოს მიერ შემუშავებულ სოციალურ მექანიზმს, რომლის მიზანია დაუცველი ოჯახებისა და მოქალაქეების დაცვა ზამთრის პერიოდში, როცა ქუჩაში დარჩენა შეიძლება სიცოცხლისთვის საფრთხის შემცველი გახდეს.

კანონის მიხედვით, აღნიშნულ პერიოდში ბინიდან იძულებითი გამოსახლება იკრძალება ნებისმიერი მიზეზით, მათ შორის ქირის დავალიანების შემთხვევაშიც.

მესაკუთრეს შეუძლია მხოლოდ სამართლებრივი პროცედურების წარმოება, თუმცა გადაწყვეტილების აღსრულება უნდა გადაიდოს მორატორიუმის დასრულებამდე.

ვიზე არ ვრცელდება მორატორიუმის დაცვა

მიუხედავად მისი სოციალური ხასიათისა, კანონმდებლობა განსაზღვრავს შემთხვევებს, როცა Trêve hivernale არ ვრცელდება.

დაცვა არ ვრცელდება:

• პირებზე, რომლებიც უკვე გადაყვანილნი არიან შესაბამის ახალ საცხოვრებელში;

• ბინებზე, რომლებიც გამოცხადებულია საშიშად უსაფრთხოების ბრძანების საფუძველზე;

• უკანონოდ შესახლებულ პირებზე (სკუატერები), მიუხედავად იმისა, არის თუ არა ბინა ძირითადი ან მეორადი საცხოვრებელი;

• პირებზე, რომლებიც თვითნებურად იკავებენ მიწის ნაკვეთს ან გარაჟს;

• მეუღლეებზე ან პარტნიორებზე, რომლებსაც სასამართლომ გამოსახლება მიუსაჯა ოჯახური ძალადობის ან განქორწინების პროცესში.

მორატორიუმი არ აუქმებს ქირის დავალიანებას — მოიჯარეს ვალის დაფარვის ვალდებულება კვლავ რჩება ძალაში, თუმცა შესაძლებელია გადახდის გეგმის შეთანხმება მესაკუთრესთან ან სასამართლოსთან.

სამართლებრივი საფუძველი

Trêve hivernale-ის მოქმედება განსაზღვრულია საფრანგეთის სამშენებლო და საცხოვრისის კოდექსით (Code de la construction et de l’habitation, მუხლი L.613-3) და „ბინაზე წვდომისა და ურბანული განვითარების შესახებ“ კანონით (Loi ALUR, 24 მარტი 2014).

აღნიშნული კანონით დადგენილია ფიქსირებული ვადები — მორატორიუმი ყოველწლიურად იწყება 1 ნოემბერს და სრულდება 31 მარტს.

გარდა ამისა, კანონი კრძალავს გაზისა და ელექტროენერგიის გათიშვას ამავე პერიოდში, რაც მექანიზმს დამატებით სოციალურ ხასიათს აძლევს.

სოციალური და ჰუმანიტარული მნიშვნელობა

Trêve hivernale საფრანგეთის სოციალური პოლიტიკის ერთ-ერთი უმნიშვნელოვანესი ინსტრუმენტია, რომელიც მიზნად ისახავს, რომ არც ერთი ოჯახი ან ბავშვი არ დარჩეს ღია ცის ქვეშ ზამთარში.

არასამთავრობო ორგანიზაციები, მათ შორის Fondation Abbé Pierre, Secours Catholique და Emmaüs France, ყოველწლიურად მოუწოდებენ ხელისუფლებას მექანიზმის შენარჩუნებისა და საჭიროების შემთხვევაში მისი გახანგრძლივებისკენ.

წარსულში მორატორიუმი რამდენჯერმე გახანგრძლივდა, მათ შორის პანდემიის (2020–2021) და ენერგეტიკული კრიზისის (2022–2023) წლებში.

მორატორიუმის დასრულების შემდეგ

მორატორიუმის დასრულებისთანავე, სასამართლოს მიერ გამოტანილი გამოსახლების გადაწყვეტილებები კვლავ ძალაში შევა და აღსრულდება სამართლოს აღმასრულებლის (commissaire de justice) მიერ.

მიუხედავად ამისა, ადგილობრივ ხელისუფლებასა და მუნიციპალიტეტებს ეკისრებათ ვალდებულება, რომ დაზარალებულ ოჯახებს შესთავაზონ ალტერნატიული საცხოვრებელი ან სოციალური დახმარება.

დასკვნა

„ზამთრის მორატორიუმი 2025–2026“ კიდევ ერთხელ უსვამს ხაზს საფრანგეთის სოციალური სახელმწიფოს მთავარ პრინციპს — ზამთარში ადამიანის ღირსება და საცხოვრებლის უფლება დაცულია კანონით.

თუმცა, ექსპერტების შეფასებით, ეკონომიკური სირთულეები და საცხოვრისის დეფიციტი ქმნის საჭიროებას გრძელვადიანი სტრუქტურული რეფორმების მიმართ, რათა საცხოვრისის პოლიტიკა უფრო მეტად თანხვედრილი გახდეს ქვეყნის სოციალურ რეალობასთან.