შრომითი უფლებების კვირეული SGN-ზე – რას უნდა მიაქციოს ყურადღება ქართველმა ემიგრანტმა?

შრომითი ხელშეკრულება საფრანგეთში – რა უნდა იცოდეს ქართველმა ემიგრანტმა

მოამზადა : თემურაზ (თემო) მაჩიტიძე – SGN06.fr

SGN-ს ფარგლებში ამ კვირაში გადავწყვიტეთ განსაკუთრებული ყურადღება შრომით უფლებებს დავუთმოთ. ქართველ ემიგრანტებს საფრანგეთში ხშირად უჩნდებათ კითხვები სამუშაო პირობებთან, ხელფასთან, უსაფრთხოებასთან და კონტრაქტებთან დაკავშირებით. სწორედ ამიტომ, მომდევნო დღეებში ეტაპობრივად გამოვაქვეყნებ სტატიებს, სადაც დეტალურად განვიხილავ ყველა ძირითად საკითხს.

ამასთან ერთად, თუ საზოგადოებიდან წამოვა მაღალი ინტერესი სხვა თემებზე – მაგალითად, განათლება, საბინაო საკითხები ან მიგრაციის პროცედურები – მზად ვარ, მათაც დავუთმო ცალკე მასალა.

რატომ არის ხელშეკრულება კრიტიკულად მნიშვნელოვანი?

ფრანგული შრომის სამართალი ერთ-ერთი ყველაზე განვითარებულია ევროპაში და მკაცრად იცავს დასაქმებულებს. თუმცა ეს დაცვა მხოლოდ მაშინ მუშაობს, თუ არსებობს შრომითი ხელშეკრულება (contrat de travail).

ხელშეკრულების გარეშე:

• მუშა ვერ მოითხოვს შვებულებას;

• ვერ სარგებლობს სოციალური დაცვის სისტემებით (CAF, Assurance maladie, პენსია);

• ვერ იბრუნებს სამართლებრივად დაუფარავ ხელფასს;

• ვერ შეძლებს შრომითი დავის მოგებას Conseil de prud’hommes-ში (გამონაკლისის გარდაა ).

ეს განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია ემიგრანტებისთვის, მათ შორის მათთვისაც, ვინც ჯერ კიდევ არალეგალური სტატუსით იმყოფება საფრანგეთში. სამუშაოზე მიღებისთანავე უნდა მოითხოვოთ წერილობითი ხელშეკრულება.

ხელშეკრულების ძირითადი ფორმები საფრანგეთში

ფრანგულ კანონმდებლობაში არსებობს რამდენიმე მთავარი ტიპი:

1. CDI – Contrat à durée indéterminée

   
   

   • ყველაზე სტაბილური ფორმა;

   • არ აქვს ვადა;

   • ითვალისწინებს სოციალური დაცვის სრულ პაკეტს და შეზღუდვებს დამსაქმებლის მხრიდან.

   
   

2. CDD – Contrat à durée déterminée

   
   

   • ხელშეკრულება ფიქსირებული ვადით (მაგალითად, 6 თვე ან 1 წელი);

   • გამოიყენება კონკრეტულ პროექტზე ან სეზონურ სამუშაოზე;

   • ვადის გასვლის შემდეგ ავტომატურად წყდება.

   
   

3. Intérim (მუშაობა სააგენტოს მეშვეობით)

   
   

   • დასაქმება ხდება სპეციალური სააგენტოს მეშვეობით;

   • გავრცელებულია სამშენებლო, სასტუმრო-რესტორნებისა და ლოჯისტიკის სფეროში.

   
   

4. Contrat saisonnier (სეზონური სამუშაო)

   
   

   • გამოიყენება ტურისტულ რეგიონებში (კოტ-დ’აზური, ალპები) ან სოფლის მეურნეობაში (მევენახეობა, ხილის კრეფა).

   
   

რა ხდება, თუ კონტრაქტი არ არსებობს?

ბევრ ქართველ ემიგრანტს უხდება მუშაობა „შავ ბაზარზე“ (travail au noir).

მაგრამ უნდა იცოდეთ:

• საფრანგეთის კანონით, სტატუსის მიუხედავად, ნებისმიერი მუშა დაცულია შრომის კანონმდებლობით;

• ხელფასის არგადახდის შემთხვევაში, შეგიძლიათ მიმართოთ Inspection du travail-ს;

• თუნდაც არალეგალური სტატუსით, შეგიძლიათ მოითხოვოთ უკანონო სამუშაოს ოფიციალურად აღიარება და ანაზღაურების დაფარვა.

ეს ხშირად ხდება სასამართლოს გზით (Conseil de prud’hommes), სადაც მტკიცებულებად გამოიყენება:

• გადარიცხული თანხები,

• მესიჯები,

• მოწმეების ჩვენებები,

• ფოტოები სამუშაო ადგილიდან.

ემიგრანტების პრაქტიკული გამოცდილება

საფრანგეთში არაერთ ქართველს მოუხდა ბრძოლა დამსაქმებლებთან, რომლებმაც ხელფასი არ გადაუხადეს. მაგალითად, სამშენებლო სექტორში გავრცელებულია შემთხვევა, როცა „ქეშით“ დაპირებულ ანაზღაურებას დამსაქმებელი იგვიანებს ან საერთოდ არ უხდის.

ფრანგული კანონი ასეთ შემთხვევებში მკაცრია:

• დამსაქმებელს ემუქრება დიდი ჯარიმები;

• დასაქმებულს შეუძლია მოითხოვოს არა მხოლოდ ხელფასი, არამედ პროცენტული კომპენსაციაც დაგვიანებისთვის.

  
  

რა უნდა გააკეთოს ქართველმა ემიგრანტმა?

1. ყოველთვის მოითხოვეთ ხელშეკრულება – თუნდაც დროებითი.

2. შეინახეთ ყველა მტკიცებულება – SMS, WhatsApp, ელფოსტა, გადარიცხვები.

3. გამოიყენეთ უფასო დახმარება – ბევრი ასოციაცია (მაგ. La Cimade, Secours Catholique) ეხმარება დოკუმენტების შედგენაში.

4. მოერიდეთ ზეპირ შეთანხმებებს – ისინი თითქმის არასდროს გიცავთ.

დასკვნა

შრომითი ხელშეკრულება საფრანგეთში მხოლოდ ადმინისტრაციული ფორმალობა კი არა, არამედ დაცვის ფარია თითოეული მუშისთვის. ქართველ ემიგრანტებს აუცილებლად უნდა ჰქონდეთ ინფორმაცია, რომ სტატუსის მიუხედავად, მათი შრომა კანონით არის დაცული.

ამ კვირის განმავლობაში SGN06.fr-ზე განვიხილავთ სხვა მნიშვნელოვან თემებსაც:

• მინიმალური ხელფასი (SMIC) და 2025 წლის განახლებული ტარიფები;

• შრომითი უსაფრთხოება და მუშის დაცვა სამუშაოზე;

• არალეგალური სტატუსით დასაქმებული პირების რეალური უფლებები;

• შრომითი დავების მოგვარება Conseil de prud’hommes-ში.

ამ სტატიით ვიწყებთ „შრომითი უფლებების კვირეულს SGN-ზე“, რომლის მიზანია ქართველ ემიგრანტებს მიაწოდოს მაქსიმალურად სანდო და პრაქტიკული ინფორმაცია.